Leśna apteczka: słonecznik bulwiasty
Słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus) inaczej topinambur. W Polsce uprawiane są i dziko występują dwie odmiany: Albik i Rubik. Rośnie też dziko jako roślina inwazyjna. Występuje przede wszystkim na glebach wilgotnych – zwłaszcza nad brzegami rzek. Poza tym rośnie także jako roślina ruderalna na przydrożach, nasypach, nieużytkach, wysypiskach odpadów, na przychaciach. Rozwija się w różnych warunkach siedliskowych – dobrze rośnie zarówno na glebach żyznych, jak i piaszczystych. Źle rośnie na glebach kwaśnych i w miejscach, gdzie w okresie zimowym stoi woda. W czasie suszy liście więdną, lecz roślina szybko odzyskuje dobrą kondycję po opadach. Podczas ciepłego i słonecznego okresu wegetacyjnego silniej rosną bulwy, z kolei podczas chłodniejszych warunków klimatycznych silniej rozwija się część nad ziemna. Bulwy topinamburu zbiera się jesienią, ale im dłużej pozostaną w ziemi są smaczniejsze. Zbierać można do wiosny kolejnego roku. Topinambur nie jest dobry w przechowywaniu ponieważ szybko więdnie i może pojawić się pleśń.
Topinambur to przyjaciel każdej diety, gdyż charakteryzuje się niską wartością energetyczną, przy jednoczesnej obecności dużych ilości błonnika, który pęcznieje w jelitach, dając uczucie sytości.
Wielu z Was unika go, gdyż boi się skutków (gazy, wzdęcia, częste wypróżnianie jako efekt oczyszczenia jelit) spożycia inuliny, której jest sporo w topinamburze. Inulina to węglowodan który jest szczególnie cenny jako pożywka dla bakterii mieszkających w naszym jelicie. Zaliczana jest do probiotyków, czyli substancji pobudzających rozwój prawidłowej flory jelitowej. Tak więc bulwy topinamburu są przyjacielem bakterii: Lactobacillus, Bifidobacterium.
Inulina wpływa także immunostymulująco na układ odpornościowy, zmniejsza insulinooporność i pomaga normalizować glikemię. Współdziałając z błonnikiem i pektynami oczyszcza organizm z toksyn: wiążąc szkodliwe związki, przyspieszając pasaż jelitowy i szybsze ich usunięcie z ustroju.
Sok z bulw ma zastosowanie w leczeniu schorzeń jelita grubego, łuszczycy, owrzodzeń, oparzeń, hemoroidów, zapalenia spojówek, powiek i skóry. Gotowane bulwy obniżają poziom „złego” cholesterolu, regulują ciśnienie krwi, działa hepato- i nefroprotekcyjnie.
Bulwy mają słodki, orzechowy smak. Jem je na surowo w sałatkach, piekę w ognisku, gotuję jak ziemniaki, uwielbiam kawę z topinamburu, kiszony to niebo w gębie. Śmiało można go smażyć jak frytki.
Literatura: 1. Mystkowska i wsp., „ Właściwości probiotyczne i farmakologiczne słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.)” 2. Mystkowska i K. Zarzecka „Wartość odżywcza i prozdrowotna słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.) 3. Kargulewicz „Topinambur- skarbnica fruktanów o właściwościach prozdrowotnych”
