LEŚNA APTECZKA: Dziki czarny bez

Bez czarny rośnie w zaroślach, na skrajach lasów, na nieużytkach. Lubi stanowiska wilgotne, nasłonecznione, cieniste. Jest małym drzewem bądź częściej wysokim krzewem o grubych, prostych pędach, pokrytych jasnoszarą korą, dorastającym do 8 m wysokości. Bez czarny kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty są drobne, biało kremowe zebrane w okazałe, płaskie baldachy. Czarno fioletowe i lśniące owoce dojrzewają w zwisających owocostanach od końca sierpnia do października. Cała roślina, a szczególnie kwiaty, ma specyficzny, silny zapach.

W zielarstwie tradycyjnym używa się kwiatów, owoców, liści, pączków liściowych, kory, a nawet nasion. Kwiaty zawierają : flawonoidy (rutynę, kwercytynę, estragalinę), kwasy organiczne ( walerianowy, ferulowy, kawowy), cholinę, garbniki, olejki eteryczne, sole mineralne ( wapń, sód, potas, żelazo, glin). Owoce zawierają: antocyjany, flawonoidy, cukry (około 20%), garbniki, pektyny, kwasy organiczne ( jabłkowy, octowy, winowy, walerianowy, benzoesowy), witaminy A, B1, B2, zwłaszcza C, karotenoidy, pektyny, enzymy, biopierwiastki (jod). Liście zawierają kwas pruski.

WE WSZYSTKICH CZĘŚCIACH ROŚLINY WYSTĘPUJE GLIKOZYD SAMBUNIGRYNA KTÓRA ULEGA ROZKŁADOWI PO WYSUSZENIU LUB SPARZENIU GORĄCĄ WODĄ ( powyżej 70C). MROŻENIE NIE POWODUJE ROZKŁADU SAMBUNIGRYNY !!!!

Kwiaty zbiera się w maju i czerwcu, tuż przed pełnią kwitnienia, w dni suchy gdy kwiaty na zewnątrz są już rozwinięte a w środku jeszcze nie. Ścina się całe kwiatostany i luźno układa cienką warstwą do suszenia w miejscu suchym, zacienionym. Na słońcu ciemnieją i tracą właściwości lecznicze. Suche, jasnokremowe kwiaty obieramy z „patyczków” i przechowujemy w szczelnym pojemniku w ciemnym miejscu.

Owoce zbiera się w sierpniu i wrześniu, gdy są w pełni dojrzałe, ścinając całe baldachy. Suszymy i przechowujemy tak samo jak kwiaty. Owoce można wykorzystać do wyrobu soków, konfitur.

Z OWOCÓW NIE MOŻNA WYKORZYSTYWAĆ DO WYROBU ALKOHOLI PONIEWAŻ W PROCESACH FERMENTACJI POWSTAJĄ TOKSYCZNE FRAKCJE ALKOHOLI POWODUJĄCE WYMIOTY I OMDLENIA.

Liście zbiera się w kwietniu i maju, gdy są jeszcze młode.

Z kwiatów sporządza się tzw. wodę bzową lub poduszeczki rozgrzewające na bóle uszu, podbrzusza czy dolegliwości reumatyczne, z owoców – soki, marmolady, powidła i wina, z nasion otrzymuje się olejek, zaś ze świeżych liści robi się maści i plastry do okładów. Z młodych suszonych liści i pędów przygotowuje się proszek, który podaje się w rosole mięsnym lub zupie mlecznej, jako środek na obstrukcje. Para z herbaty bzowej zaprawionej octem polecana jest do wdychania przy zaflegmieniu i kaszlu. Wykorzystywany jest również w żywieniu i leczeniu zwierząt. Jeszcze Farmakopea Polska IV z 1970 roku zalecała stosowanie owocu bzu czarnego Sambuci fructus jako środka łagodnie przeczyszczającego.

Odwar

1-2 łyżki owoców zalać szklanką zimnej wody. Ogrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem przez 5 minut. Odcedzić. Popijać po 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie jako środek ułatwiający wypróżnienie i moczopędny. Także jako środek usuwający z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii i toksyny. Pomocniczo jako środek przeciwbólowy.

Sok

Świeże dojrzałe owoce po oczyszczeniu i umyciu ogrzewać w garnku, mieszając, aż puszczą sok, można też gotować w małej ilości wody przez 3-5 minut. Następnie rozetrzeć je na miazgę i wycisnąć sok, przez gazę lub płótno. Uzyskany płyn przestudzić, ponownie odcedzić, doprawić miodem (na 10 części soku 1 część miodu) lub cukrem (w proporcji 1:1). Zagotować raz jeszcze, przelać do butelek.

Napój odchudzający z owoców

Wymieszać 60 g owoców bzu czarnego i 40 g kory kruszyny. Rano łyżkę tej mieszanki zalewać szklanką zimnej, przegotowanej wody i pozostawiać do wieczora, po czym gotować na wolnym ogniu pod przykryciem przez 15 minut, cedzić. Pić ciepły, codziennie przed snem przez 6 tygodni.

Napar z kwiatów

1 łyżkę kwiatów zalać 1 szklanką wrzątku i odstawić na 15 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu pić w 2-3 porcjach, używać do płukania ust, gardła lub przemywania spojówek oczu. W przypadku katary i uczucia zatkanego nosa napar używamy do inhalacji.

Odwar z kory

2 łyżki suszonej kory zalać 4 szklankami wody i gotować, aż zostanie połowa objętości. W celach odchudzających można pić codziennie wieczorem pół szklanki odwaru.

Sok z owoców zmniejsza ilość cholesterolu we krwi. Kąpiele w odwarze z suszonych liści kąpie się osoby osłabione.

Link do filmu: https://youtu.be/UVWIxMZeWlA