Zioła w walce z owadami, insektami i kleszczami. Karina Rudzka

Muchy, muszki i komary są zmorą niejednego ciepłego popołudnia i wieczoru. Zamiast przyjemnie spędzać czas na spacerze czy w ogrodzie, skupiamy się na odganianiu nieproszonych gości. Nie chodzi tylko o uporczywe bzyczenie i kąsanie – insekty te roznoszą także wiele niebezpiecznych dla zdrowia bakterii. Nie wszyscy wiedzą, że od muchy domowej zarazić się można salmonellą, czerwonką, durem brzusznym czy tyfusem. Jak z nimi walczyć? Na szczęście istnieje kilka skutecznych i naturalnych sposobów, by trzymały się z dala od nas i naszych domów.

Pierwszy z nich to hodowanie w ogrodzie, na balkonie lub w domu na parapecie intensywnie pachnących roślin, które prezentujemy poniżej. Inne przedstawione zioła zebrane i rozdrobnione posłużyć nam mogą do nacierania ciała lub ewentualnie ubrania. Można z nich także zrobić napar i nim spryskiwać siebie lub pomieszczenie. Na świeżym powietrzu przy grillu czy ognisku do gasnącego paleniska dodać możemy kilka gałązek np. tymianku, rozmarynu, lawendy o intensywnym zapachu, tak by powoli się tliły. Dym z ziół stanowić będzie naturalny odstraszacz niechcianych owadów. A oto kilku zielonych sprzymierzeńców człowieka w walce z insektami:

Bodziszek (Geranium L.) – to rodzaj bylin o aromatycznych liściach, kwitnących w zależności od gatunku na fioletowo, niebiesko czy różowo. Bodziszki to rośliny trwałe, łatwe w uprawie i pielęgnacji, mogą rosnąć zarówno w miejscach nasłonecznionych, jak i półcienistych, dobrze znoszą suszę. Jednym z najpospolitszych gatunków bodziszka dziko występujących w Polsce jest bodziszek cuchnący (Geranium robertianu L.). Rośnie w lasach jesionowych, olchowych i wiązowych, także w zaroślach i na obrzeżach lasów. Przetarte liście geranium wydzielają bardzo intensywny, nieprzyjemny zapach, który skutecznie odstrasza komary, muszki i inne podobne owady. Wystarczy sporządzić nalewkę według przepisu poniżej i spryskać nią ciało.

NALEWKA Z GERANIUM

10 łyżek świeżych listków geranium

½ litra wódki

Listki drobno pokroić tak, aby stracić jak najmniej soku. Umieścić je w ciemnej butelce lub słoiku. Zalać wódką. Odstawić na 10 dni. Codziennie wstrząsać. Po tym czasie nalewka już jest gotowa do użycia. Wlewamy nalewkę do spryskiwacza i skrapiamy nią ciało.

Lawenda (Lavandula L.) – bylina uprawiana jako roślina ozdobna oraz zielarska. Tworzy sztywne, wzniesione pędy pokryte szarym kutnerem, z wiekiem drewniejące w dolnej części. Lancetowate liście i fioletowe kwiaty są silnie aromatyczne dzięki gruczołom z olejkiem. Woń, jaką wydaje kwiat, utrzymuje się przez parę miesięcy, nawet wtedy, kiedy lawenda uschnie. Lawenda odstrasza skutecznie mole, muchy, komary oraz ślimaki i mrówki.

Bylica pospolita (Artemisia vulgaris L.) – bylina pospolicie porastająca siedliska ruderalne- przydroża, zarośla i nasypy. W stanie dzikim osiąga wysokość nawet do 240 cm wysokości i ma silnie rozgałęzioną łodygę. Surowiec zielarski, którym jest ziele bylicy, należy do surowców goryczowo-aromatycznych. Oznacza to, że zawiera zarówno związki goryczkowe jak i olejek eteryczny (m.in. azulen, tujon, tujol). Dzięki nim roślina charakteryzuje się intensywnym korzennym zapachem, którego unikają natarczywe owady.

Trochę historii :)

Dawniej na wsiach wkładano bylicę do psiej budy, gdyż odstraszała pchły. Wieszano ją też w oborach i stajniach – unikały jej muchy i gzy. Wywarem z bylicy pryskano bydło, by uchronić je od bolesnych ukąszeń gzów.

BYLICOWY ŚRODEK PRZECIW KOMAROM, GZOM I MUSZKOM

Zerwij szczyty pędu bylicy pospolitej. Zebrany surowiec zagotuj w wodzie. Do jednolitrowego garnka włóż tyle szczytów, ile się zmieści, zalej wrzącą wodą, 3 minuty pogotuj na małym gazie, na 15 minut przykryj pokrywką. Przecedź napar, dolej 1 część spirytusu lub wódki na 10 części wywaru i wlej do spryskiwacza.

Preparat nadaje się do stosowania również dla dzieci. Przechowuj w lodówce.

Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) – bylina pospolicie występująca przy drogach i na miedzach. Rozrasta się w duże kępy przy pomocy krótkich kłączy. Pomarańczowożółte kwiaty składają się ze spłaszczonych „guzikowatych” koszyczków zebranych w podbaldachy. Cała roślina wydziela silną woń, przypominającą nieco zapach kamfory. Zapach ten skutecznie odstrasza owady: muchy, mrówki, mole, a także komary i kleszcze. Odwar z ziela nadaje się do ekologicznego zwalczania stonki ziemniaczanej i mszyc. Możemy także uprawiać wrotycz na balkonie lub w ogrodzie. Roślina jest bardzo łatwa w uprawie oraz mrozoodporna. Nie posiada żadnych specjalnych wymagań, ale preferuje miejsca raczej słoneczne, suchą, przepuszczalną glebę. Spokój od komarów i innych natrętnych owadów zapewniony.

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) – aromatyczna roślina przyprawowa, której zapach skutecznie odstrasza komary. Bazylię można sadzić w gruncie albo w donicach ustawianych w ogrodzie czy na tarasie. Wymaga regularnego podlewania (gleba powinna być lekko wilgotna), uszczykiwania liści oraz pędów (dzięki temu ładnie się rozkrzewi) i przepuszczalnej bogatej w składniki odżywcze gleby. Bazylia najlepiej czuje się w miejscach nasłonecznionych. Zioło to zawiera olejek eteryczny o bardzo silnym, korzenno-kwiatowy zapachu, który nie jest lubiany przez owady, a wdychany przez ludzi wpływa pozytywnie na nasz organizm. W naturalnych preparatach przeciw komarom można łączyć bazylię z miętą

Mięta pieprzowa (Mentha piperita L.) – bylina o krzewiastym pokroju, dorasta do 90 cm wysokości. Jest mieszańcem międzygatunkowy mięty nadwodnej (M. aquatica) i mięty zielonej (M. spicata). Aromatycznym składnikiem mięty jest olejek miętowy w skład, którego wchodzi m. in. mentol i walerianian mentylu. W uprawie roślina ta preferuje słoneczne stanowiska i próchniczą, przepuszczalną, bogatą w wapń glebę. Mięta bujnie się rozrasta, dlatego warto sadzić ją w większych donicach i regularnie przycinać, dzięki temu ładnie się rozkrzewi.

MIĘTOWO- BAZYLIOWY ŚRODEK NA INSEKTY

Świeżą miętę najlepiej wsmarować w skórę lub ubrania, aby komary z daleka podchwyciły jej aromat. Z suszu możesz przygotować wywar do spryskiwacza. W połączeniu z bazylią, zapach mięty może zdziałać cuda!

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis L.) – wiecznie zielony krzew, który w stanie dzikim osiąga wysokość nawet do 2 m, w uprawie doniczkowej jest znacznie mniejszy. Jego czterokanciasta łodyga drewnieje w drugi roku. Liście są skórzaste, na wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, pokryte kutnerem. Rozmaryn jest bardzo aromatyczny dzięki zawartości olejków eterycznych tj. cyneolu, pinenu, cymenu, borneolu. Gałązka rozmarynu rzucona w ogień wydziela dym odstraszający owady. Można także zaparzać go i pryskać na ciało. Warto również okadzić pomieszczenie rozmarynem przy wzmożonym wysiłku umysłowym – jego zapach pobudza mózg do intensywniejszej pracy.

Tymianek pospolity, macierzanka tymianek (Thymus vulgaris L.) – niska krzewinka dorastająca do 20-30 cm wysokości. Kwiaty macierzanki są drobne, dzwonkowate, o lilowym zabarwieniu. W uprawie potrzebuje jasnego słonecznego stanowiska, osłoniętego od wiatru oraz żyznej przepuszczalnej gleby. Tymianek jest bardzo popularną przyprawą i rośliną leczniczą – stosuje się ją m. in. w problemach z trawieniem, biegunce i przeziębieniach. Ma działanie bakterio- i grzybobójcze oraz wykrztuśne. Używa się go przy kaszlu, dolegliwościach gardła (kaszel, chrypka), a także do poprawiania apetytu. Ziele tymianku zawiera olejki eteryczne tj. tymol i karwakrol. Napar z tymianku w połączeniu z rozmarynem jest skutecznym sposobem przeciw kleszczom.

ZIOŁOWY PREPARAT ODSTRASZAJĄCY KLESZCZE

Rozmaryn i tymianek zaparz w malej ilości wody. Po godzinie przelej do atomizera i dodaj sok z cytryny. Wymieszaj. Preparatem możesz spryskać zarówno siebie, jak i swojego psa lub kota.

Koper włoski, fenkuł włoski (Foeniculum vulgare Mill.) – roślina przyprawowa, osiąga 90–200 cm wysokości, ma wzniesioną łodygę oraz silnie rozgałęzione pędy ulistnione pierzastymi liśćmi. Liście wraz z łodygą tworzą u podnóża rośliny, jadalne, bulwiaste zgrubienie, zwane potocznie cebulą. Koper ma silny anyżkowy zapach. Roślinę tę można posadzić razem z bazylią, miętą i tymiankiem w ogrodzie czy na balkonie, a ochrona przed komarami będzie jeszcze skuteczniejsza. Zioła te wytwarzają, bowiem olejki eteryczne, których nie lubią insekty.

Większość omówionych tu roślin jest nie tylko ładna, ale daje się też wykorzystać jako zioło czy przyprawa. Warto mieć je w ogrodzie – posłużą nie tylko do celów ozdobnych, ale ochronią nas też przed niechcianymi insektami. Ziołowe napary przeciw owadom są natomiast fantastyczną alternatywą dla chemicznych sklepowych preparatów, które może i skuteczne, ale są groźne dla naszego organizmu i nie mogą ich stosować dzieci. Korzystajmy z darów natury w walce z komarami, muchami i kleszczami!